Als bhv’er dien je voorbereid te zijn op allerlei situaties. Om die reden is het belangrijk om op de hoogte te zijn van verschillende risico’s, waaronder die van rookverspreiding. In 2020 publiceerde de Brandweeracademie van het IFV een rapport over rookverspreiding in woongebouwen, gebaseerd op praktijkgericht onderzoek in Oudewater. We vertellen je graag meer over de route die rook af kan leggen binnen een gebouw en hoe er ook gevaarlijke situaties kunnen ontstaan als er geen zichtbare rook is.
Wat is rookverspreiding?
Wanneer er brand of een brandgevaarlijke situatie is, kan er rook ontstaan. Dit verspreidt zich op verschillende manieren door een ruimte, vaak op onvoorspelbare wijze. Zo kan het zich horizontaal verspreiden, bijvoorbeeld naar naastgelegen ruimtes op dezelfde verdieping. Het kan echter ook verticaal verspreiden, waarbij het van de begane grond een weg vindt naar hogere verdiepingen. Dit gebeurt door gaten en kieren in de muren en het plafond, maar ook door open deuren, ventilatiesystemen en schachten.
Hoe groot is het probleem?
Het onderzoek van de Brandweeracademie bevestigt dat het probleem van rookverspreiding groter is dan voorheen gedacht. Dat betekent dat we meer gevaar lopen, ook als er niet direct brand wordt gesignaleerd. Rookverspreiding wordt beïnvloed door flink wat factoren, waaronder winddruk, temperatuur, aanwezigheid van schachten, deuren, en activiteiten van de brandweer. Het vraagt dus om vakmanschap en een kritische blik vanuit de brandweer bij elke situatie, het liefst in zo weinig mogelijk tijd. Er moet risicogericht gehandeld worden, waarbij het welzijn van de mens voorop staat.
Ontruimen of blussen?
Soms lijkt de oplossing bij brand of rookverspreiding simpel, maar is deze juist erg complex. Het belangrijkste is dat alle personen in veiligheid gebracht worden. Kies je eerst voor het opsporen van de brand en deze blussen of is de eerste stap ontruiming van de personen? Ontruiming lijkt de meest logische prioriteit, maar dit is niet altijd de meest veilige, eerste stap. Dat heeft meerdere redenen.
- Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat de vluchtroute niet veilig meer is door de verspreiding van giftige gassen en rook. Mensen vluchten in paniek hun woning of de ruimte uit en komen wellicht vast te zitten in een onbekende gang. De snel verspreidende rook verslechtert het oriëntatievermogen, wat tot onveilige situaties leidt.
- Ook blijkt uit het rapport dat het uitmaakt of de deur van de locatie van de brand open of dicht is. Bij een dichte deur is er wellicht tijd om te ontruimen, maar bij een open deur is eerst de brand blussen de beste keuze.
- Tot slot blijkt de gebruikelijke aanpak niet de veiligste en moet deze aangepast worden. De nadruk ligt op buiten- en binnenverkenning, de deurstatus, rookbeheersing, metingen van toxische gassen, en evacuatie opties.
Geen rook, geen gevaar?
Wanneer er niet direct brand geconstateerd wordt, betekent dat niet dat er geen gevaar is. Door nieuwe inzichten uit het rapport is gebleken dat het soms verstandiger is om een ruimte preventief te ontruimen, dan te laat te handelen. Onzichtbare gassen als koolmonoxide kunnen zich verspreiden zonder dat je het doorhebt. Dit is geurloos, kleurloos en niet gemakkelijk waar te nemen. Hoge concentraties van koolmonoxide zijn extreem giftig voor mensen en dieren en zorgen er snel voor dat je bewusteloos kunt raken. Als er vervolgens ook nog brand uitbreekt, vergroot het probleem. Daarom is het verstandig om koolmonoxidemeters op te hangen. Deze werken als brandmelders en geven een waarschuwing als de stof gesignaleerd wordt.
Handelen na de brand
Je zou denken dat het verstandig is om na de brand de ruimte goed te ventileren. Zo kunnen giftige gassen en rook het pand verlaten. Let op! Het ventileren na een brand kan onverwachte, negatieve effecten hebben. Uit het onderzoek van de Brandweeracademie blijkt dat de inzet van ventilatoren ervoor zorgt dat de concentratie van koolmonoxide, veroorzaakt door de brand, verder verspreid wordt. Zo ook in de ‘schone’ ruimtes rondom de brand. Je kunt dus niet zomaar ventileren, zonder een duidelijk ventilatieplan.
Wil jij je als bhv’er zo goed mogelijk voorbereiden op elke situatie? Bekijk onze trainingen!
